Despedida De Soltera
Ilang oras mula ngayon,
Bestida mong puti’y isusuot.
Kasing dalisa’t timyas
Kulay nito’y kapara nang kalooban.
Masaya mong mapagmamasdan,
kabuoan nang simbahan.
Planado’t pinaghandaan
pagtitipong simula ng habambuhay.
Sa paglalakad musika’y mapakikinggan,
Awiting magpapatamis pa sa pagngiti.
Sa harapan mo’y altar,
nakatayo siya’t nag-aabang.
Sa sandaling kamay mo’y abutin niya,
ibigay mo’t huwag mag-alinlangan.
Ituturing kang mundo,
at isipin na lamang ako’y naroo’t masaya.
Marahuyo ni G. Ariel Tua Rivera
Sa tuwing naiisip kita
Alaala’y tila isang laro,
Nagsisimula’t hindi magawang pigilan
Nakakaadik, hindi kayang bitawan.
Oras ma’y magdaan
Nakahilata’t walang ginagawa
Ngiti’y abot-langit
Sapagkat ika’y kausap, katawanan pa.
Saan na nga ba’t nawala?
Pagsuyo’t maging pagsinta.
Nang mga sandaling ako’y mundo
At ika’y hanging kahingian.
Pag-asa’y isasaguryon,
Itatakbo’t pilit iaangat.
Masisilayan mo’t madarama
Na pilit akong hahakbang palapit sayo.
MARAHUYO – Muling matawag ang pansin o mabuhay ang damdamin ng isang tao.
HULAGWAY ni G. Ariel T. Rivera
At dali-dali kong tinungo ang daang tinahak niya. Hindi na ako lumingon pa, walang sandaling pinalagpas dahil baka sa pagkakataong ‘to, ay mawala’t hindi na mahanap pa. Nang makalapit na ay tila nakipag-unahan ang luha sa pawis na tumatagaktak. Nabingi hindi sa ingay ng mga sasakyan, kundi sa tibok ng puso. Walang maramdaman sa bawat pagsagi ng mga tao sa eskinitang iyon, nangibabaw ang sayang nadarama. Pinilit kong mas makalapit, hindi inalis ang tingin sa mukhang may ilang buwan na ring hindi nakikita. Masaya siyang ngumingiti na para bang matagal na akong hinihintay. Napapikit ako, at sa muling pagbukas ng mga talukap-mata ay nasilayan ko ang kabuoan ng aking kuwarto. Napabangon at napatingin sa screen ng cellphone. “Death Anniversary nga pala niya”.
HULAGWAY – Salitang mula sa mga Cebuano. Larawan sa isipan, damdaming lumilitaw habang natutulog.
NAPARAM ni G. Ariel T. Rivera
Marahil, nahapo’t napagal.
Sa pagtakbo’t pagpaplano.
Nang dapat sa hindi,
Kung mali na ba’t tama pa.
Kumpas mistulang bulaos.
Pahiwatig, pagbabanta.
Pagtitig siyang palahaw,
Huminto’t huwag madarang.
Sentido pala’y kabalintunaan.
Malayo ma’y sumasapit,
Paglingo’y pagkalbit,
Damaso’t lalapisak.
Layunin: Maipakita sa pamamagitan ng Haiku at Tanaga ang ilang katotohanan patungkol sa pinagdaraanan ng isang taong nagmula sa probinsya. Binyahe at tinahak ang buong Kamaynilaan upang maghanap ng trabaho at magkaroon sila ng mas magandang kinabukasan.
MAYNILA
Nababalot ng takot
Buhay isinusugal
Sa hapag may dadatnan
Pagkatao’y nawala
LANGIS
Pahiran mo’t aliwin
Balisa’t problemado
Sa marahang paghiga
Lunukin pagsisisi
LIBO
Kunsensya’y ibinaon
Sa iba saya’t aliw
Nangibabaw halaga
oras tumakbo’t bilang
IPON
Hiya iniwan
Sa paghiga’y iiwan
Tabi ng unan
APP
Mabilisang ugnayan
Itsura ang puhunan
Ginawa kang pulutan
Iniwan sa kangkungan.
PAMANA ni Jose Corazon De Jesus
Isang araw ang ina ko’y nakita kong namamanglaw
Naglilinis ng marumi’t mga lumang kasangkapan.
Sa pilak ng kanyang buhok na hibla na katandaan
Nabakas ko ang maraming taon niyang kahirapan;
Nakita ko ang ina ko’y tila baga nalulumbay
At ang sabi “itong pyano sa iyo ko ibibigay,
Ang kubyertos nating pilak ay kay Itang maiiwan,
Mga silya’t aparador ay kay Tikong nababagay
Sa ganyan ko hinahati itong ating munting yaman.”
Pinilit kong pasayahin ang lungkot ng aking mukha
Tinangka kong magpatawa upang siya ay matuwa,
Subalit sa aking mata’y may namuong mga luha
Naisip ko ang ina ko, ang ina ko na kawawa;
Tila kami iiwan na’t may yari nang huling nasa at
sa halip na magalak sa pamanang mapapala,
Sa puso ko ay dumalaw ang malungkot na gunita
Napaiyak akong tila isang kaawaawang bata
Niyakap ko ang ina ko at sa kanya ay winika.
”Ang ibig ko sana, Ina’y ikaw aking pasiyahin
at huwag nang Makita pang ika’y Nalulungkot mandin,
O, Ina ko, ano po ba at naisipang hatiin
Ang lahat ng munting yamang maiiwan sa amin?”
”Wala naman,” yaong sagot “baka ako ay tawagin ni Bathala
Mabuti nang malaman mo ang habilin?
Iyang pyano, itong silya’t aparador ay alaming
Pamana ko na sa iyo, bunsong ginigiliw.”
“Ngunit Inang,” ang sagot ko, “ang lahat ng kasangkapan
Ang lahat ng yaman dito ay hindi ko kailangan
Ang ibig ko’y ikaw ina, ang ibig ko’y ikaw inang
Hinihiling ko sa Diyos na ang pamana ko’y ikaw
Aanhin ko iyong pyano kapag ikaw ay mamatay
At hindi ko matutugtog sa tabi ng iyong hukay?
Ililimos ko sa iba ang lahat ng ating yaman
Pagkat di ka maaaring pantayan ng daigdigan
Pagkat, ikaw O Ina ko, ika’y wala pang kapantay.”
Hindi lang isa, dalawa tatlo kundi napakaraming beses kong sinubukan
Hindi ako sumuko
Dahil ayokong tanggapin sa sarili ko na isa ako sa nabiktima
Nang mapupungay mong mata
Na kapag tumitig sa aki’y tila ako’y natutnaw
Ang labi mong kay tamis kung magbigay ng ngiti
Na hinahanap-hanap ko sa tuwina
Hindi nagtagal ay napansin mo na ako
Nakausap at hindi ko namalayang madalas makasama
At iyon na, ang simula ng ikaw at ako
Tila bumuka ang kalangitan, ang mga tupa’y nagsisitalunan at ang mga nag-aawitang anghel ay unti-unting bumababa mula sa itaas kasabay ng pagsambit mo ng “oo”
Walang kasing tamis.
May tiwala
Na hindi kita sasaktan
Na mamahalin kita sa paraang alam at kaya ko
Ngunit tulad ng kalsada
Ng mga daan
Ay mayroon tayong patutunguhan
Paglalakbay
Na sumubok sa tatag
At lakas natin
Ang salitang “mahal kita” ay naging dahilan na lang upang tayo ay magtagal
Ngunit nakakapagod
Nakakasawa
Paulit-ulit
Umikot na lang ang relasyon natin sa salitang “sana”
Sa mga bagay na hindi na
Hindi na dapat
Hindi na kailangan
Dahil wala
Wala na
Parang bula
Nawala
Nawawala
Mawawala
Nagsulat ako para makabangon
Sa lahat ng naging hamon
Na lumamon
Sa akin, at sa pagkatao ko
Gusto kong magkaroon ng bagong simula
Na para bang pagsusulat sa panimula ng isang sanaysay
Na magsasalysay, mangagatwiran at hindi na kailanman magtatanong
Sa terminal 131, ang panibagong lugar na katatagpuan ng kalayaan, kalayaang gawin ang lahat ng gusto, kalayaang makita ang mga bagay na hindi natin madalas makita, makausap ang mga taong hindi nalalayo ang kuwento sa atin at ang kalayaang maging malaya.
Ilan lang sa dahilan kung bakit ka narito
Ngunit simple man ay ito parin ang pinakahinahangad ng karamihan
Tulad ng kape
Sa paglasa sa tamis ng asukal nito
Sa marahang pagpikit sa naging pait nito
Sa paghahanap ng gatas na siyang magbabalanse sa lasang hangad
Hindi ito pagsuko
Kalayaan, Kalayaang magpatuloy sa buhay.
Mahal, sa huling pagkakataon ay gusto kong malaman mo na namimiss ko na ang dating tayo, iyong masayang ikaw at ako.
“PANATA” ito ay salitang nangangahulugan ng matapat o mataimtim na pangako o sa madaling pagpapakahulugan ay debosyon na ginagawa ng isang tao sa tuwing sasapit ang Semana Santa o mas kilala sa tawag na Mahal na Araw.
Noon pa man, ang pagiging relihiyoso at espirituwal ay likas at parte ng katauhan nating mga Pilipino. Hanggang sa kasalukuyan ang mga katangiang ito ay nananatili pa rin sa atin at bagkus ay patuloy paring lumalawig at umuunlad. Tayo ay maituturing na relihiyoso anumang tradisyon ang patuloy na ginagawa at pinaniniwalaan natin.
Ang linggong ito ay itinuturing na “Panahon ng Pagninilalay” na kung saan sa bawat araw na magdaan ay inaalala at isinasabuhay natin ang paghihirap, kamatayan at muling pagkabuhay ni Hesus. Ang simula ng kaniyang kuwento ay magugugnita sa Palaspas o sa ingles ai Palm Sunday, sa bibliya ay inilarawan na noong dumating si Hesus sas Jerusalem ay sakay siya ng isang buriko o donkey na noong unang panahon ay itinuturing na ang pagsakay rito ay simbolo ng pagpapakumbaba. Sinabi rin sa tagpong ito na masaya siyang sinalubong ng mga tao habang iwinawagayway ang kanilang hawak-hawak na palaspas.
Sa pagsasagawa ng iba’t ibang anyo ng penitensiya ay mababakas na hanggang sa ngayon ay hindi pa rin sapat para sa maraming Pilipino ang mga liturhiya ng simbahan upang maipahayag ang pakikiisa sa dusa at kamatayan ng Panginoon natin na si Hesus. Sa mga kababayan nating naninirahan sa Pampanga ay taon-taon kung subaybayan sila ng lahat dahil sa pagkakaroon nila ng madugo at mahapding paggunita ng Semana Santa. Makulay at mayaman rin ang kultura ng mga Kapampangan lalo na kung pag-uusapan ang tungkol sa kanilang pananampalataya, Mula sa kanilang mga simbahan at tradisyon tuwing sasapit ang mahal na araw. simbahan ay mapupuna ang kanilang matinding debosyon. Katulad ng penitenbsya ay naipapakita nila ang matibay nilang debosyon. Bukod sa pagpapapako sa krus at penitensya ay ang pag-awit ng pasyon ang kanilang ginagawa.
Nakalulungkot isipin na nasa panahon ako ngayon na kung saan ang pagsasagawa ng panata ay tila hindi na bukal sa loob ng mga tao. Sa kasalukuyan ay masasabi kong lumiit na ang bilang ng mga nagsasagawa ng penitensiya at ang mas nagpapalungkot sa akin ay ang mga taong nakikita kong tumataliwas na sa nakaugaliang pamamaraan sa pagsasagawa nito. Mayroong mga nagpapasugat sa likod, hinahampas ang likuran upang patuloy na dumugo at maya-maya’y aalisin ang panyong magkukubli sana sa kaniyang pagkakakilanlan upang magpakuha ng larawan nang sa ganoon ay mai-post ito pagkatapos sa social media. May mga nakikita rin akong nagbubuhat ng krus na nakasuot pa ng sapatos, ang ilan ay humihinto sa pagbubuhat ng kani-kanilang pasan-pasang krus hindi para uminom ng tubig kundi upang humithit ng sigarilyo. Nakararamdaman din ako ng pagkabahala sa tuwing makakakita ako ng mga kabataang mas bata pa sa akin na nagsasawa ng penitensya at hindi ko magawang hindi itanong sa sarili kung alam na ba nila ang kanilang ginagawa.
Kung tutuusin ay sino nga ba ako para husgahan sila? Alam ko na wala ako sa kanilang sitwasyon upang maramdaan ang kani-kanilang mga pinagdadaanan sa buhay. At hindi niyo rin ako masisisi kung nasasabi ko ang mga bagay na ito dahil ito ang nakikita ko at ng mga tao sa aking paligid.
Bilang isang katoliko ay masasabi kong kasabay ng paglawak ng aking kamalayan ay ang pagsunod pa rin sa mga nakaugaliang nakamulatan ko mula sa mga nakatatanda sa amin. “Sa kalooban ng namamanata, banal ang panata at dapat tuparin. Walang nag-uutos sa kanyang gawin ito, kundi ang sarili. Sa mata ng nanonood, maaaring ang madugo at marahas na mga paraang ito – katulad ng paghagupit sa sarili, pagpasan ng mabigat na krus, o pagpapapako ng sarili sa krus – ay kalabisan na, at malayo s diwa ng Mahal na Araw. Subalit, sa nagpepenitensya, ito’y maliit na kabayaran lamang sa napakalaking utang, isang munting sakrispisyo sa napakalaking biyayang natanggap.”
Nawa’y sa pagdaan pa nang maraming taon ay patuloy na maisapuso ng bawat isa sa atin ang mga aral ng Mahal na Araw. Maging makabuluhan sana para sa lahat ang pinagdaanang hirap ni Hesus para mailigtas ang sanlibutan.
Tatlong araw na ang nagdaan ngunit wala paring tigil ang pagbuhos ng ulan. Ayon sa balita ay may bagyo sa bansa at ang aming lalawigan ay isa sa makakaranas ng bugso nito. Hindi makapaglalaba si nanay. Hindi rin siya makapagsampay at lalong hindi makakapunta si nanay sa kabilang bayan dahil patuloy sa pagtaas ang tubig sa ilog.
Ngunit hanga ako kay nanay, kahit bumabagyo ay patuloy pa rin siya sa paggawa ng mga gawaing-bahay, maliban sa paglalaba, pagsasampay at pagdilig ng halaman. Tuwing hapon, pilit niya akong pinapatulog. Kapag nakahiga na ako ay saka kukunin ni nanay ang librong may iba’t ibang letra. Tahimik niyang tinitingnan iyon pero hindi naman bumubuka ang kaniyang mga labi. Minsang mahiga ako, bahagya ko pa lang naipipikit ang aking mga mata ay nakita kong hawak ni nanay ang isang lapis. Pero bakit ganoon? Parang hirap siya sa paghawak ng lapis? Parang ang bagal-bagal din niyang magsulat sa papel? Nang tumayo si nanay para pumunta ng banyo ay bumangon ako. Ibig kong malaman kung ano ang isinulat ni nanay. Hihilingin kong ituro niya sa akin iyon. Ngunit ano ang nakita ko? Mga guhit na pataas at pababa lamang ang mga nakasulat sa papel. Walang letrang naisulat si nanay. Hindi mga letra sa libro ang isinulat niya. Nagdaan ang mga araw at gabi ay hindi ako makatulog ng maayos. Laging pumapasok sa isipan ko ang aking natuklasan.Wala nang bagyo.maayos na ang alon ng tubig sa ilog. Nakapamamangka na si nanay para tawirin ang ilog. Nakapupunta na siya sa kabilang bayan tuwing hapon.
Nasa kabilang bayan si nanay ang dumating si tatay. Nanghiram si tatay ng bangka kay Aling Marta para surpresahin si nanay. Tuwang-tuwa ako dahil ako ay isasama niya. Nagpilit ako kay tatay na sumama. Ibig ko kasing makasakay sa bangka. Ibig kong makapunta sa kabilang bayan. Ibig kong malaman kung bakit tuwing hapon ay nagpupunta si Nanay sa kabilang bayan.Ibinaba muna ako ni tatay sa pampang. Maiiwan daw muna siya dahil aayusin pa niya ang bangka. Isang luma at mataas na bahay ang itinuro ni tatay. Mauna na raw akong pumunta kay nanay. Maluwang ang silong ng bahay. May mga pisara, mesa at silya. Bawat mesa ay may nakaupong isang titser na nagtuturo sa isang… “Ay, bakit matatanda at hindi bata ang kanilang tinuturuan? Bakit isa-isa kung sila’y turuan?” Hinanap ko si nanay. Tinuturuan siya ng isang titser. Nilapitan ko siya. :Bakit narito ka? Paano ka nakapunta rito? Sino ang kasama mo?” sunod-sunod ang tanong ni Nanay. “Titser Marlene, siya po ang kaisa-isa kong anak, si Mary Ann.” “Dumating po ang Tatay. Siya po ang nagsama sa akin dito.” Sagot ko. “Nag-aaral po kayo, nanay?” “Oo, anak. Ang mga itinuturo sa akin dito ang itinuturo ko naman sa iyo..” sagot ni Nanay.
“Maituturo na po ninyo sa akin kung ano iyong letrang bilog na parang may buntot ng pusa?” tanong ko. “Sampung letra muna ang maituturo ko sa iyo anak, sa susunod na lingo ay baka maituro ko na sa iyo ang letrang bilog na parang may buntot ng pusa.” Sabi ni nanay. Sa wakas, malalaman ko na rin sa susunod na linggo kung ano iyong letrang bilog na parang may buntot ng pusa. Saka na ako magpapaturo sa kaniyang sumulat. Ituturo lahat iyon sa akin ni Nanay… ang aking titser.
MANO
ni G. Ariel Tua Rivera
Palagi ay paalala
Sami’y hindi balewala
Inasal, isinabuhay na
Mga anak niya’t apo pa
Turo mo sami’y ginawa
Kapitbahay nami’y hanga
Kabaitan sa kanila
Sa tahanan nati’y mula
Ika’y tumatayong ina
Bilang haligi’t ilaw pa
Ika’y tunay na dakila
Sa mundong ito’y iisa
Ngayo’y ika’y lumisan na
Itinanim alaala
Sa’ming mga puso’t diwa
Kagandahang-asal mana
Kasabay nito’y pagluha
Damdami’y itinutula
Pasasalamat sa kaniya
Ngayon ay itinatakda
Ariel Tua Rivera 